Nederland staat voor een enorme uitdagingen. Dat geldt bijvoorbeeld voor belangrijke dossiers als bouwen, klimaat en stikstof. Te vaak zie ik dat doelen geformuleerd worden op basis van wat (nu) haalbaar is. De fout die gemaakt wordt is dat dat de zaken omkeert. Om grote problemen goed en structureel op te lossen moeten doelen zich richten op wat nodig is. Noodzakelijke doelen moeten vervolgens haalbaar gemaakt worden.
Voorbeelden van het aanpassen van doelen naar huidige haalbaarheid zijn er voldoende. Volgens onderzoeksbureau Copper8 gaat het doel om 1 miljoen woningen te realiseren niet samen met de klimaatopdracht. Journalist Roy op het Veld betoogt dat radicaal stoppen met fossiel dramatisch kan uitpakken voor legitieme belangen op korte termijn. Louise Fresco spreekt zelfs van klimaatreligie als het gaat om de ingrepen die volgens het IPCC juist nodig zijn.
De frictie die in deze betogen naar voren komt is die tussen noodzakelijke en haalbare doelen. Haalbaarheid is daarbij blijkbaar een vanzelfsprekende randvoorwaarde die geen verdere uitleg nodig heeft. Maar zo vanzelfsprekend is die haalbaarheid als randvoorwaarde helemaal niet. Haalbaarheid wordt bepaald door de bereidheid van betrokkenen zich daarvoor in te zetten. Die bereidheid zelf mag meer ter discussie staan. Zeker als lasten worden afgeschoven op anderen. Nu en in de toekomst. Maatregelen onhaalbaar noemen omdat men niet bereid is zelf de lasten te dragen maar anderen daarvoor op laten draaien is op zijn minst onrechtvaardig.
De vraag zou moeten zijn hoe we noodzakelijke doelen haalbaar maken. Hoe we zowel de woningbouwopgave realiseren als de 1,5 graden doelstelling. Hoe we zowel boeren een toekomst geven als de natuur kunnen beschermen en versterken. Hoe we zowel alle daken vol kunnen leggen met zonnepanelen als de mensen opleiden om ze te installeren. Dat vraagt om scherpe keuzes. We moeten ons niet laten leiden door de valse tegenstellingen. Bijvoorbeeld de tegenstelling dat woningbouw en klimaatbescherming niet samengaan.
De discussie tussen wat nodig en haalbaar is laat vooral zien voor welke enorme opgaven we staan. En hoe belangrijk keuzes daarin zijn. We kunnen en mogen noodzakelijke doelen niet naast ons neerleggen omdat ze nog niet haalbaar zouden zijn. Als we de noodzakelijke doelen stellen is zorgen voor de haalbaarheid simpelweg de eerste stap.
Piet Sprengers, Hoofd Duurzaamheidsbeleid en -strategie ASN Bank