Elke zichzelf respecterende multinational publiceert tegenwoordig jaarlijks een ‘corporate social responsibility’- of ‘sustainability’-rapport. Bij mvo wordt benadrukt dat het gaat om verantwoordelijkheid ten opzichte van alle stakeholders van de onderneming, onder wie klanten, werknemers, leveranciers en aandeelhouders.

Voor het bedrijfsimago van multinationals is meedoen aan dit soort trends van levensbelang. Meer en meer kijken consumenten, maar ook grote investeerders, naar het gedrag van multinationals in brede zin voordat zij besluiten te kopen of te investeren. Helaas gebeurt het nog te vaak dat niet de echte prestaties worden gemeten, maar dat alleen wordt gekeken naar de rapportages van de bedrijven, zelf als het om mvo gaat. Als multinationals worden benaderd om niet alleen afspraken te maken over hun gedrag maar ook over de monitoring daarvan, geven de meeste multinationals niet thuis. Gevolg is dat tussen droom en daad een wereld van verschil ligt.

Een voorbeeld daarvan is de gang van zaken rond het recente faillissement van beeldbuizenproducent LGPhilips Displays, een joint venture tussen het Koreaanse LG Electronics en Philips. Bij de start van de joint venture in 2001 werd geld geleend van een bankenconsortium, waardoor de nieuwe joint venture begon met een flinke schuld in plaats van een werkkapitaal. Het geld van de banken werd vervolgens grotendeels uitgekeerd aan de beide moeders in ruil voor het inbrengen van de bezittingen.

De joint venture loste in de loop der jaren meer dan de helft van de schuld af, maar kon in Europa het hoofd uiteindelijk niet boven water houden. Met name omdat de markt voor beeldbuizen in volume, maar vooral in prijs fors terugliep, grotendeels als gevolg van het succes van de andere joint venture tussen LG Electronics en Philips, LGPhilips LCD.

De moeders waren evenals de banken niet bereid langer garant te staan voor de joint venture, waardoor het faillissement moest worden aangevraagd voor ondernemingen in Nederland, Duitsland en Frankrijk. Het Europese management van LGPhilips Displays heeft in de afgelopen jaren altijd op een sociaal verantwoorde manier geherstructureerd. In

de afgelopen vijf jaar verdwenen zo’n tienduizend banen, bijna driekwart van de helft van het totale aantal bij de aanvang van de joint venture. De sluitingen en afbouw van productie gingen gepaard met uiterste inspanningen om voor overtollig personeel vervangend werk te vinden en anders goede sociale plannen af te sluiten. Overal in goed overleg met medezeggenschap en bonden.

De mensen die nu op straat worden gezet komen er bekaaid af. Hun is altijd het scenario voorgehouden dat bij sluiting – die ook voor hen onvermijdelijk zou zijn, wat de mensen wisten – dezelfde soort regelingen van kracht zouden zijn. Omdat Philips en LG Electronics bewust de stekker uit de joint venture trokken, worden deze ex-Philips-medewerkers met vaak lange dienstverbanden nu veroordeeld tot de sociale zekerheid. Philips, dat vorige week een winst van bijna drie miljard euro bekendmaakte, wast zijn handen in onschuld. De sterfhuisconstructie heeft prima gefunctioneerd.

In Duitsland en Frankrijk blokkeerden (ex-)medewerkers van LG Philips Displays direct Philips-fabrieken om het concern te bewegen zijn maatschappelijke verantwoordelijkheid te nemen en de werknemers die jarenlang forse winsten voor Philips genereerden, te compenseren. Onder grote druk en schoorvoetend verschijnt Philips nu aan de onderhandelingstafel om de werknemers af te schepen met een fooi.

Boudewijn Berentsen is senior trainer-adviseur Europese ondernemingsraden bij FNVFormaat.