CEO’s maken zich zorgen over de huidige staat van de wereld. In de bestuurskamer heerst onrust over de hoge inflatie, de economische volatiliteit en de geopolitieke verschuivingen. En klimaatverandering? Op de zorgenlijst van CEO’s bungelt dat plots bijna helemaal onderaan. Niet vreemd met de ontwikkelingen in 2022, maar mijn advies aan CEO’s: onderschat de energietransitie niet. Uw winstgevendheid en veerkracht staan op lange termijn onder druk als u de transitie niet op korte termijn inzet.
Twee kanten van dezelfde munt
Het nieuwe jaar beginnen met een pessimistische boodschap vindt niemand leuk. Toch is het aantal uitdagingen waarmee CEO’s te maken krijgen, aanzienlijk. Dit vertaalt zich onmiddellijk in een pessimistische groeiverwachting van het eigen bedrijf, zo tonen de resultaten van PwC’s 26e CEO Survey aan.
De grootste zorgen zijn gericht op de economie: inflatie, de arbeidsmarkt en volatiliteit voeren de lijst aan. Deze zorgen zijn echter niet los te zien van klimaatverandering en de energietransitie. Het zijn twee kanten van dezelfde munt.
Energietransitie: een verrassing in de resultaten
Het feit dat we nu te maken hebben met een energiecrisis toont de verbondenheid tussen energie, klimaat, geopolitiek en inflatie. De hogere prijzen zijn een gevolg van de energiecrisis, zo ‘simpel’ is het.
Uit recent onderzoek van PwC Strategy& blijkt dat deze stijgende energieprijzen een groot aantal bedrijven hard raakt. Vooral bedrijven in de maakindustrie, de chemiesector en agrifood zijn gevoelig voor stijgende energieprijzen. Zeker omdat ook overige productiekosten fors meestijgen. Deze ontwikkeling heeft invloed op de winstmarges en de productiekosten van bedrijven en is daarmee een reële zorg van de CEO.
Dit betekent dat concrete actie geboden is. Wat blijkt, Nederlandse CEO’s gaan de hogere energieprijzen de komende twaalf maanden te lijf door het verbruik te verminderen (67 procent) en de hogere kosten door te berekenen aan hun klanten (59 procent). Dit mag geen verrassing zijn, omdat het eigenlijk de enige twee knoppen zijn waar je als CEO het komend jaar aan kunt draaien om direct effect te zien. Maar, er is ook sprake van een positieve verrassing.
Zeker een derde van alle CEO’s zegt komend jaar na te denken over het wisselen van energiebron. Ik hoor u denken: een derde van de respondenten, dat is toch niet veel? De herinrichting van bedrijfsprocessen kost tijd, geld en technische inspanning. Niet eenvoudig, ook als wordt meegenomen dat op veel plekken in Nederland de gewenste infrastructuur onvoldoende aanwezig is. Ik ben een optimist en kijk met die blik naar de wereld. Dat zoveel CEO’s aangeven hiermee bezig te zijn, stemt me hoopvol.
Klimaat is een strategisch vraagstuk
Ondanks mijn hoop en het feit dat steeds meer bedrijven actie ondernemen op verschillende ESG-thema’s, ben ik ook stellig: een groot aantal bedrijven moet echt nog flinke stappen zetten. Klimaatverandering is tenslotte geen zorg van de toekomst. Het is, net als de economie, een zorg van nu. Het lijkt erop dat sommige ondernemingen onderschatten welke impact klimaat en energie kunnen hebben in de komende tien jaar. Er zijn zichtbare en concrete bedreigingen, zoals overstromingen, hitte, droogte en schaarste van energiebronnen.
Kritische bedrijfsprocessen moeten daarom ‘climate proof’ zijn om de weerbaarheid van de operatie te waarborgen. Daarnaast is er een ontluikende markt voor duurzaamheid vanwege de toenemende klantvraag en het belang dat stakeholders eraan hechten. Tot slot vergt klimaatverandering ook een pro-actieve houding van de CEO die door energiebesparing, verduurzaming en innovatie bijdraagt aan het beschermen van het klimaat op de lange termijn.
Drie adviezen aan CEO’s
Al met al is het geen gemakkelijke tijd om CEO te zijn. Het maken van keuzes in onzekere tijden vergt meer lef, visie en leiderschap dan vroeger. Moed is het sleutelwoord. Dit zijn mijn drie adviezen aan CEO’s op het gebied van energie en klimaat:
- De economische grondslag om de transitie door te maken, is gezien alle recente ontwikkelingen nog verder versterkt. Met andere woorden: de businesscase is sterk. Dit betekent dat CEO’s dit jaar nog het eigen energieverbruik kritisch tegen het licht moeten houden. Zowel de consumptie van energie als de toegang tot energiebronnen. Hoe vermindert u uw verbruik? Hoe maakt u uw energieconsumptie duurzamer? Heeft u, los van de prijs, altijd toegang tot energie?
- Spreid risico’s en vergroot kansen. Breng alle klimaat- en energie-afhankelijkheden volledig in beeld. Heb óók aandacht voor de afhankelijkheid die ontstaat door gezette stappen ter verduurzaming. Stapt u over op zonnepanelen? Zonnepanelen komen voornamelijk uit China. De afhankelijkheid van Russisch gas neemt door deze stap wellicht af, maar de afhankelijkheid van Chinese technologie neemt toe. Gas vanuit Qatar in plaats van Rusland? Dat creëert nieuwe afhankelijkheden. Dat hoeft niet erg te zijn, maar vergt wel een bewustzijn. Stel altijd de vraag: hoe kan ik mijn afhankelijkheden verminderen of mitigeren?
- Internaliseer het klimaatthema volledig in alle haarvaten van de organisatie. Het wordt door de maatschappij verwacht en afgedwongen, maar is ook qua economische veerkrachtigheid essentieel. De instabiliteit die we nu politiek en economisch ervaren, is gedreven door klimaat en is, zeker in deze volatiele wereld, ‘here to stay’. De beginvraag voor elke CEO is dus: welke invloed heeft klimaat op onze besluitvorming?
Adviezen opschrijven kan iedereen, maar het operationaliseren van deze adviezen is ongelooflijk complex. Het vergt een inspanning van iedereen in de organisatie. Het vereist een andere manier van kijken naar bedrijfsvoering en het behoeft een CEO die kan omgaan met tegenstrijdigheden en het nemen van moeilijke beslissingen. Want ervaringszekerheid van de organisatie kan ten koste gaan van meer duurzaamheid of andersom. Zoals gezegd, moed is nodig.
License to operate
De klimaatcrisis en de energietransitie hebben dus invloed op hoe u als CEO uw bedrijf inricht. Het betreft een strategisch vraagstuk en is, zeker met het oog op klanten en stakeholders, een ‘license to operate’.
Voor CEO’s betekent het een continue focus op het bouwen van een weerbare, veerkrachtige en toekomstbestendige operatie. Als optimist heb ik al het vertrouwen dat dat mogelijk is.