Binnen de bouw zien we dat verschillende maatschappelijke opgaven elkaar kruisen: het realiseren van betaalbare woningen, het creëren van werkgelegenheid en het behalen van onze duurzaamheidsdoelstellingen. Tegelijkertijd zien we dat het huidige fiscale stelsel niet ingericht is op het invullen van al deze doelen. De hoge lasten van arbeid en de beperkte mate van milieuheffingen in het huidige belastingstelsel zijn een veelgenoemde barrière in de opschaling naar een volledige circulaire bouweconomie. Het leidt tot een oneerlijk speelveld waarin circulair bouwen lastig (economisch) kan concurreren met conventionele bouwmethodes. Een consortium heeft onderzocht wat de meerwaarde en meerkosten zijn van circulair bouwen bij vier paviljoens op de Floriade 2022 (Natural Pavilion, Circuloco, The Voice of Urban Nature ,The growing pavilion, UAE Salt Water Cities). Met dit (tweede) onderzoek naar de impact van lastenverschuiving voor de bouw is een volgende stap gemaakt in het denken over een taxshift vanuit het perspectief van de (bouw)ondernemer. 

In het onderzoek is ook gekeken in hoeverre een (fictieve) belastingverschuiving kan helpen om de meerkosten van circulair bouwen te dempen. Dit biedt een doorkijk naar de grote (woning)bouwopgave waar we voor staan in Nederland, met daarbij een concrete koppeling naar beleid.

Hieruit volgen verschillende interessante inzichten:

  • Ruim 80% milieuwinst met circulair bouwen op basis van milieukosten;
  • 76% reductie in primair abiotisch materiaalverbruik is gerealiseerd bij de Floriade paviljoens;
  • Circulair bouwen leidt tot meer werkplezier en trots onder andere doordat werken met hergebruikt materiaal meer vakmanschap vergt;
  • Circulair bouwen is relatief duur, de meerkosten liggen grotendeels in toegenomen arbeid;
  • Een taxshift helpt om circulair bouwen economisch aantrekkelijk(er) te maken. Een fictieve verschuiving in de belastingen van arbeid naar milieu- en materiaalheffingen helpt de concurrentiepositie van circulair bouwen.

Het onderzoek is mede mogelijk gemaakt door Goldschmeding Foundation en is een samenwerking van Copper8, Arcadis, Price, Superuse, Het Groene Brein en The Ex’tax Project. Speciale dank ook voor Overtreders W, Fiction Factory, atelier Dutch, Van Wijnen, K. Dekker en Biobased Creations voor de inbreng van hun cases.