De vraag naar transportmaterieel neemt af, maar door uitzonderlijke jaren met productiebeperkingen, opgestapelde orders en lange levertijden groeit het aantal nieuw geleverde trucks dit jaar nog met ruim 20%. Als gevolg van de lagere vervoersvraag, sterke stijging van de rente en hogere prijzen van nieuw materieel, lopen nieuwe orders nu terug en krimpt de verwachte afzet in 2024. Een harde landing blijft uit omdat veroudering van het wagenpark in combinatie met toenemende vergroeningsdruk zorgen voor aanhoudende vervangingsvraag. De instroom van elektrische trucks versnelt en passeert dit jaar de eerste mijlpaal van 1.000 voertuigen. Veel middelgrote en kleine bedrijven worstelen echter met de overgang vanwege de hogere kosten en de benodigde laadfaciliteiten. Dit blijkt uit de nieuwe Assetvisie trucks en trailers van ING research.
Jaren van lage productie en hamsteren zorgt in 2023 nog voor een golf aan uitlevering
De truck- en trailermarkt laat in 2023 een uitzonderlijke tijd van productiebeperkingen en orderstops achter zich. In combinatie met een sterke vervoersvraag tijdens de pandemie heeft dit tot capaciteitstekorten en het hamsteren van materieel geleid. Vanaf de zomer van 2022 namen de tekorten van chips en andere onderdelen af en konden fabrikanten de productie opvoeren. Zo produceert DAF nog steeds op recordniveau. Met die inhaalslag stijgt het aantal nieuwe registraties van trucks in 2023 nog met ruim 20%, terwijl de instroom van nieuwe orders al enige tijd afneemt. De conjunctuurgevoeligere registraties van trailers laten in 2023 al een ommekeer zien (-13%) na een recordjaar in 2022.
Investeringsklimaat achteruit, maar ‘zachte landing’ verwacht voor truckafzet in 2024
Door een kentering op de transportmarkt en de achteruitgang van het investeringsklimaat in de sector gaat 2024 er anders uitzien. Een combinatie van een daling van de transportvraag, sterk gestegen rente en blijvend hogere prijzen voor nieuwe trucks en trailers, zorgt ervoor dat transporteurs een pas op de plaats maken. Ook is het voor meer dan de helft van de bedrijven nog steeds een uitdaging om de personeelsbezetting van het wagenpark rond te krijgen. Toch zal de rem voor investeringen zeker bij trucks niet te hard ingedrukt worden. Dit komt vooral doordat de druk om te vergroenen door regelgeving toeneemt, terwijl het wagenpark juist verder is verouderd en er nog vervangingsvraag in het vat zit. De verwachting is dat de registraties van nieuwe trucks in 2024 zal teruglopen (-12%), maar niet dat de markt instort.
Tweederde van het bakwagenpark mag straks de steden niet meer onbeperkt in
Zero-emissiebelevering in de steden komt eraan. Vanaf begin 2025 gaan zeker 30 Nederlandse gemeenten over op zero-emissiezones voor de belevering van goederen in de binnenstad. Tegelijkertijd is het aandeel ‘jonge’ voertuigen historisch laag. 32% van het huidige bakwagenpark (ruim 19.000 trucks) is begin 2023 maximaal 5 jaar oud en zou op dit moment zonder ontheffing de zero-emissiezones in mogen. Dit bekent ook dat ruim tweederde dat niet mag. Hierdoor speelt emissievrije belevering voor transporteurs en hun opdrachtgeversook nu al een belangrijke rol bij de investeringsagenda. In de praktijk willen met name grotere retailers en hun transporteurs al snel over op elektrisch, maar lang niet alle opdrachtgevers willen hiervoor extra betalen. Er zijn daarmee ook bedrijven die voorlopig nog neigen naar diesels en kiezen voor uitstel.
Vergroening krijgt grip op truckmarkt – vloot elektrische trucks door de 1.000 dit jaar
Het Nederlandse wagenpark van zero-emissie trucks zal de komende zes jaar tenminste moeten doorgroeien naar zo’n 12.000 trucks voor belevering van de binnensteden in 2030. Gestimuleerd door subsidie en serieproductie door fabrikanten versnelt de instroom nu en stevenen we met meer dan 1.000 elektrische trucks af op een ruime verdriedubbeling ten opzichte van 2022. Het drie keer overtekenen van de beschikbare subsidie begin 2023 geeft ook aan dat de belangstelling er is. Tegelijkertijd hikken met name kleine en middelgrote transporteurs aan tegen de overgang vanwege de hogere kosten en de benodigde laadinfrastructuur. Grotere opdrachtgevers als supermarkten die (gaan) rapporteren over CO2-uitstoot, nemen hierin ook zelf het voortouw met hun transporteurs en zetten elektrische trucks als eerste in. Hoe snel de afzet in 2024 en 2025 doorgroeit, blijft afhankelijk van de subsidie die dan uit het naar voren halen van de toekomstige inkomsten uit de vrachtwagenheffing komt. Extra sturing op CO2 bij de vrachtwagenheffing vanaf 2026 kan de groei versnellen. Doordat ritten vanuit Nederland steeds korter worden is inmiddels 80% van de afstanden maximaal 150 kilometer en daarmee binnen bereik van elektrische trucks. Tegelijkertijd zorgen ambitieuze CO2-reductieverplichtingen voor fabrikanten ervoor dat de productie de komende jaren hoe dan ook wordt opgevoerd.
Langer vooruitplannen nodig voor een soepele zero-emissie transitie
De overgang naar elektrische voertuigen voor distributie en de vereiste investeringen voor laadinfrastructuur, vraagt om een langere termijnvisie van bedrijven ten aanzien van de omvang van het toekomstige wagenpark en de bijbehorende elektriciteitsvraag. Machiel Bode, sector banker Transport & Mobility: “Wagenparken van transporteurs gaan met de invoering van stedelijke zero-emissie zones ingrijpend veranderen en het is belangrijk dat de laadfaciliteiten en de netaansluiting daarbij gaan aansluiten. Hiervoor moet je ruim van tevoren weten wanneer je elektrische trucks wil inzetten en hoe snel het park gaat groeien. Dit vraagt erom dat bedrijven voor de investeringsagenda nu tenminste 5-10 jaar vooruitkijken.”