Vandaag presenteert de Europese Commissie het Competitiveness Compass, het eerste grote initiatief van dit mandaat dat een strategisch en duidelijk kader biedt om het werk van de Commissie te sturen.
Het Compass zet een pad uit voor Europa om de plek te worden waar toekomstige technologieën, diensten en schone producten worden uitgevonden, geproduceerd en op de markt gebracht, terwijl het het eerste continent is dat klimaatneutraal wordt.
De afgelopen twee decennia heeft Europa geen gelijke tred gehouden met andere grote economieën vanwege een aanhoudende kloof in productiviteitsgroei. De EU heeft wat nodig is om deze trend om te keren met haar getalenteerde en opgeleide beroepsbevolking, kapitaal, spaargeld, interne markt, unieke sociale infrastructuur, op voorwaarde dat ze dringend actie onderneemt om langdurige barrières en structurele zwakheden aan te pakken die haar tegenhouden.
Voorzitter van de Europese Commissie, Ursula von der Leyen, zei: “Europa heeft alles wat het nodig heeft om te slagen in de race naar de top. Maar tegelijkertijd moeten we onze zwakheden aanpakken om concurrentievermogen te herwinnen. Het Competitiveness Compass transformeert de uitstekende aanbevelingen van het Draghi-rapport in een routekaart. Dus nu hebben we een plan. We hebben de politieke wil. Wat telt is snelheid en eenheid. De wereld wacht niet op ons. Alle lidstaten zijn het hierover eens. Laten we deze consensus dus omzetten in actie.”
Drie kerngebieden voor actie: innovatie, decarbonisatie en veiligheid
Het Draghi-rapport identificeerde drie transformationele imperatieven om het concurrentievermogen te vergroten, en het Compass zet een aanpak en een selectie van vlaggenschipmaatregelen uiteen om elk van deze imperatieven in de realiteit te vertalen:
- De innovatiekloof dichten: De EU moet haar innovatiemotor nieuw leven inblazen. We willen een habitat creëren voor jonge innovatieve start-ups, industrieel leiderschap in sectoren met een hoge groei op basis van diepe technologieën bevorderen en de verspreiding van technologieën binnen gevestigde bedrijven en het MKB bevorderen. In dit opzicht zal de Commissie de initiatieven ‘AI Gigafactories’ en ‘Apply AI’ voorstellen om de ontwikkeling en industriële acceptatie van AI in belangrijke sectoren te stimuleren. Ze zal actieplannen indienen voor geavanceerde materialen, kwantum, biotechnologie, robotica en ruimtetechnologieën. Een speciale EU Start-up and Scale-up Strategy zal de obstakels aanpakken die nieuwe bedrijven ervan weerhouden om op te komen en op te schalen. Een voorstel voor een 28e rechtsstelsel zal de toepasselijke regels vereenvoudigen, waaronder relevante aspecten van het ondernemingsrecht, insolventie, arbeids- en belastingrecht, en de kosten van falen verlagen. Dit zal het voor innovatieve bedrijven mogelijk maken om te profiteren van één enkele set regels, waar ze ook investeren en actief zijn in de interne markt.
- Een gezamenlijke routekaart voor decarbonisatie en concurrentievermogen: The Compass identificeert hoge en volatiele energieprijzen als een belangrijke uitdaging en stelt gebieden vast voor interventie om de toegang tot schone, betaalbare energie te vergemakkelijken. De aankomende Clean Industrial Deal zal een concurrentiegerichte aanpak van decarbonisatie uiteenzetten, gericht op het veiligstellen van de EU als een aantrekkelijke locatie voor productie, inclusief voor energie-intensieve industrieën, en het promoten van schone technologie en nieuwe circulaire bedrijfsmodellen. Een Affordable Energy Action Plan zal helpen de energieprijzen en -kosten te verlagen, terwijl een Industrial Decarbonisation Accelerator Act versnelde vergunningen zal uitbreiden naar sectoren in transitie. Daarnaast voorziet het Compass in op maat gemaakte actieplannen voor energie-intensieve sectoren, zoals staal, metalen en chemicaliën, sectoren die de ruggengraat vormen van het Europese productiesysteem, maar het meest kwetsbaar zijn in deze fase van de transitie.
- Het verminderen van buitensporige afhankelijkheden en het vergroten van de veiligheid. Het vermogen van de EU om te diversifiëren en afhankelijkheden te verminderen, zal afhangen van effectieve partnerschappen. De EU heeft al het grootste en snelst groeiende netwerk van handelsovereenkomsten ter wereld, dat 76 landen omvat die goed zijn voor bijna de helft van de handel van de EU. Om onze toeleveringsketens te blijven diversifiëren en versterken, verwijst de Compass naar een nieuwe reeks Clean Trade and Investment Partnerships om de levering van grondstoffen, schone energie, duurzame transportbrandstoffen en schone technologie van over de hele wereld veilig te stellen. Binnen de interne markt zal de herziening van de regels voor overheidsaanbestedingen de introductie van een Europese voorkeur in overheidsaanbestedingen voor kritieke sectoren en technologieën mogelijk maken.
Vijf horizontale enablers voor concurrentievermogen
De drie pijlers worden aangevuld met vijf horizontale enablers, die essentieel zijn om het concurrentievermogen in alle sectoren te ondersteunen:
- Vereenvoudiging: Deze enabler is gericht op het drastisch verminderen van de regelgevende en administratieve lasten. Het omvat ook een systematische inspanning om procedures voor toegang tot EU-fondsen en het verkrijgen van administratieve EU-besluiten eenvoudiger, sneller en lichter te maken. Het komende Omnibus-voorstel zal duurzaamheidsrapportage (CSRD), due diligence (CSDDD) en taxonomie vereenvoudigen. Bovendien zal de Commissie het zakendoen voor duizenden kleine mid-capbedrijven vergemakkelijken. Het Compass stelt als doel om de administratieve lasten voor bedrijven met ten minste 25% te verminderen en voor het MKB met ten minste 35%.
- Verlagen van barrières voor de interne markt: Al 30 jaar is de interne markt de beproefde motor voor concurrentievermogen van Europa. Om de werking ervan in alle sectoren te verbeteren, zal een horizontale strategie voor de interne markt het governancekader moderniseren, intra-EU-barrières wegnemen en de vorming van nieuwe barrières voorkomen. Daarnaast zal de Commissie de kans aangrijpen om standaardiseringsprocessen sneller en toegankelijker te maken, met name voor het MKB en start-ups.
- Financiering van concurrentievermogen. De EU mist een efficiënte kapitaalmarkt die spaargeld omzet in investeringen. De Commissie zal een Europese spaar- en investeringsunie presenteren om nieuwe spaar- en beleggingsproducten te creëren, prikkels te bieden voor risicokapitaal en ervoor te zorgen dat investeringen naadloos door de EU stromen. Een herziene EU-begroting zal de toegang tot EU-fondsen stroomlijnen in overeenstemming met de prioriteiten van de EU.
- Vaardigheden en kwaliteitsbanen promoten. De basis van het concurrentievermogen van Europa zijn haar mensen. Om een goede match te garanderen tussen vaardigheden en de vraag op de arbeidsmarkt, zal de Commissie een initiatief presenteren om een Unie van vaardigheden op te bouwen die zich richt op investeringen, leren voor volwassenen en levenslang leren, toekomstbestendige vaardighedencreatie, behoud van vaardigheden, eerlijke mobiliteit, het aantrekken en integreren van gekwalificeerd talent uit het buitenland en de erkenning van verschillende soorten opleidingen om mensen in staat te stellen in onze Unie te werken.
- Betere coördinatie van beleid op EU- en nationaal niveau. De Commissie zal een Competitiveness Coordination Tool introduceren, die samen met lidstaten zal zorgen voor de implementatie op EU- en nationaal niveau van gedeelde EU-beleidsdoelstellingen, grensoverschrijdende projecten van Europees belang zal identificeren en gerelateerde hervormingen en investeringen zal nastreven. In het volgende meerjarig financieel kader zal een Competitiveness Fund meerdere bestaande EU-financieringsinstrumenten met vergelijkbare doelstellingen vervangen, en financiële steun bieden aan de implementatie van acties onder de Competitiveness Coordination Tool.