Als je het nieuws over oplossingen voor de huidige energiecrisis en de gevolgen van de oorlog in Oekraïne volgt, valt je wellicht een terugkerend thema op: het gemanipuleer door lobbyisten. Zo is onlangs bekend gemaakt dat een belangrijk wetsvoorstel om de natuur te herstellen vertraging oploopt bij de Europese Commissie. De wet moet zorgen voor gezuiverd water, meer voedselzekerheid en bescherming tegen overstromingen. Men zegt dat dit ‘natuurpakket’ op de lange baan is geschoven door het lobbyen van de industriële voedselindustrie die de Oekraïense graancrisis als excuus gebruiken.
Een deel van de bosindustrie, bijvoorbeeld, pleit voor het kappen van bossen om onze afhankelijkheid van Oekraïens gas te verminderen, terwijl veel particulieren en bedrijven juist bossen aan het planten zijn om ons tegen de klimaatverandering te beschermen. Daarnaast wordt er in bijna elke regering in Europa gesproken over één oplossing voor de zeer urgente energiecrisis die ons boven het hoofd hangt: langetermijninvesteringen in fossiele brandstoffen. De uitvoering hiervan duurt al tientallen jaren en daarbij duurt het nog eens tientallen voordat de investering is terugverdiend.
Laten we eerlijk zijn: wat we hier zien is het effect van machtige mensen die de ellende en onzekerheid van de huidige geopolitieke situatie gebruiken voor hun eigen belang. De angst voor voedseltekorten is universeel. En door de stijgende energieprijzen staat energiearmoede, wat leidt tot wanhopige adviezen als ‘Heat the human, not the home’, dit voorjaar al op de agenda. De oplossingen die ons worden gepresenteerd zijn echter niet efficiënt en vaak op de lange termijn gericht. Deze hebben op korte termijn weinig zin en slagen er ook niet in de dreiging van klimaatverandering, natuurverlies en sociale ongelijkheid aan te pakken die achter deze crisis schuilgaat.
Blijven wij, het bedrijfsleven, gewoon toekijken? Want het is natuurlijk heel erg allemaal, maar niet ons probleem. Of toch wel?
De realiteit is dat deze problemen niet kunnen worden opgelost zonder ons. Want één ding is zeker: regeringen luisteren naar bedrijven die worden gerepresenteerd door lobbygroepen. Als we willen dat onze leiders investeren in toekomstgerichte innovatie, als we consistente regelgeving willen, als we echte energieresistentie, stabiele bevoorradingsketens en een stabiele samenleving willen, dan moeten bedrijven en organisaties actie ondernemen.
Van de honderden miljoen euro’s die zijn geïnvesteerd om de effecten van covid op te vangen, is slechts 2% tot 6% naar de energietransitie gegaan. Door de oorlog in Oekraïne staan we nu voor een nieuwe uitdaging en het is aan ons om ervoor te zorgen dat we niet dezelfde fouten maken. Als we ons concentreren op landbouw en energie, zijn er oplossingen die meteen kunnen worden toegepast.
Wat de landbouw betreft, wordt momenteel meer dan 60% van het Europese akkerland gebruikt voor diervoeding en slechts 23% voor mensen. Als we de voedselzekerheid serieus willen aanpakken, moeten we ons graan beschermen in plaats van het aan vee te voeren. We moeten de landbouw minder afhankelijk maken van ongezonde productiemiddelen en fossiele brandstoffen en we moeten ons richten op het verminderen van afval, het minimaliseren van de consumptie van dierlijke producten en het gebruik van land voor bio-energie. We moeten ons geld investeren in degenen die het écht nodig hebben: mensen die in voedsel- en energiearmoede leven.
Bij het oplossen van de huidige energiecrisis kan het op korte termijn helpen om pragmatisch te werk te gaan en bestaande reserves van bijvoorbeeld olie- en gasbronnen te gebruiken. Puur om ons door de komende twaalf maanden te helpen. Maar dat is niet genoeg, want het zal tot wel twintig jaar duren voordat we rendement zien van de voorgestelde investeringen in de nieuwe infrastructuur voor fossiele brandstoffen of in de snelle uitbreiding van kernenergie, die de Britse regering centraal heeft gesteld in haar nieuwe energiezekerheidsstrategie.
Wat we dus moeten doen is investeren in energie-efficiëntie en in een schoon lokaal energiesysteem, zoals wind- en zonne-energie. Er zijn daarbij al veel energie-efficiënte producten en diensten die kosteneffectief zijn en hiervoor meer kunnen worden gebruikt. Het gebruiken van energie-efficiënte producten voor woningen alleen al zou de invoer van Russisch gas met 80% kunnen doen dalen. Sterker nog, met deze producten in combinatie met een overgang naar hernieuwbare energie zou het Verenigd Koninkrijk Russisch gas dit jaar volledig uit zijn bevoorrading kunnen weren.
Bovendien creëren deze investeringen drie keer meer banen dan de voorgestelde investeringen in fossiele brandstoffen. Niet alleen maken ze onze economieën klaar voor de toekomst, ze verminderen ook het aantal mensen dat aan astma en longproblemen lijdt.
Uit een recent rapport van Carbon Brief over manieren om de Britse behoefte aan gas terug te dringen blijkt overigens dat het effect van, bijvoorbeeld, meer fracking in het niet valt vergeleken met het terugdringen van de vraag. Het gaat daarbij om haalbare en concrete maatregelen, zoals de thermostaat een graadje lager zetten, het debiet van de boiler verlagen of huizen isoleren. En het zijn maatregelen die, anders dan fracking, ook breed maatschappelijk gedragen worden.
Vandaar dat we nu in actie moeten komen. De vraag aan werknemers en bedrijfsleiders is: “Wat kun jij doen?”
Ten eerste is het belangrijk om te weten wat je bedrijf en je brancheorganisaties al doen, zodat je geïnformeerd bent en het gesprek kan aangaan. Als je hebt nagedacht hoe je erover denkt, wees dan ook bereid om je stem te laten horen, bijvoorbeeld via de ‘We Mean Business’-coalitie. Om vervolgens de komende maanden mee te doen aan de acties van de milieubeweging.
In zijn inauguratietoespraak raadde de Oekraïense president Volodymyr Zelenskyy zijn regeringsambtenaren aan om foto’s van hun kinderen op de muren en bureaus van hun kantoren te hangen zodat ze inzien voor wie ze alle belangrijke beslissingen nemen. Het is tijd dat wij hetzelfde gaan doen.
Beth Thoren, Environmental Action & Initiatives Director, EMEA, Patagonia