Na de financieel-economische crisis zien velen het antwoord in een grotere rol voor de overheid. Die opvatting deel ik in het geheel niet. We moeten nu niet van het ene uiterste – bijna onbeperkte vrijheid – doorschieten naar het andere – beknotting en bemoeienis door de staat. Integendeel zelfs.

Nee, waar het om gaat is de verantwoordelijkheidsverdeling tussen overheid en samenleving. Ook nu is architectonische kritiek nodig om nog maar eens een verwijzing naar Kuyper te maken. Ook nu staat de deugdelijkheid van het maatschappelijk gebouw ter discussie. Ook nu zullen structuren moeten worden herijkt en zal er meer ruimte moeten komen voor de morele component. In het bedrijfsleven. In het maatschappelijke leven. En bij de overheid.

Bedrijven en ondernemers zouden zich bijvoorbeeld veel meer dan nu bezig moeten houden met maatschappelijk verantwoord ondernemen. Niet omdat een ‘groen’, of ‘duurzaam’, of ‘sociaal’ imago goed is voor het imago en de verkoopcijfers. Maar omdat zij zich werkelijk verantwoordelijk voelen voor hun omgeving, voor de lange termijn en voor hun rol in dat geheel.

Ik deel de mening van Enno Masurel, hoogleraar Duurzaam Ondernemen aan deze universiteit, dat maatschappelijk verantwoord ondernemen meer is dan ‘iets’ doen op het sociale en/of ecologische vlak. Dat is te vrijblijvend. Een onderneming moet streven naar het creëren van maatschappelijke waarde. Die maatschappelijke waarde is de optelsom van economische waarde, sociale waarde en ecologische waarde.

Bedrijven die deze boodschap goed begrepen hebben, zijn bijvoorbeeld DSM, TNT en Unilever. Vorige week las ik in de krant nog dat Unilever op de markt voor duurzame palmolie een absolute voortrekkersrol vervult. Maar ook op kleinere schaal kan een bedrijf serieus werk maken van het creëren van maatschappelijke waarde. Na het uitbreken van de financiële crisis, was ik in New York en daar bracht ik een bezoek aan het door een Nederlandse manager gerunde restaurant Rouge Tomate. Alles in, bij en van dit restaurant is duurzaam. Van de verf op de muren tot het eten wat daar geserveerd wordt. In die tijd waren er talloze restaurants die bij gebrek aan klandizie de deuren moesten sluiten. Maar Rouge Tomate floreerde. Mensen snakken naar een product dat duurzaam en verantwoord is.