Theeplukkers op Unilever’s eigen plantage in Kenia hebben last van
corruptie en seksuele intimidatie door chanterende werkopzichters,
discriminatie en slechte huisvesting. Ook beklaagden velen zich erover dat
ze geen zicht hadden op een vast contract met bijbehorende betere
arbeidsvoorwaarden. Het bedrijf ontloopt vaste dienstverbanden door
werknemers voor een periode van minimaal een maand te ontslaan waarna ze
weer aangenomen worden.

Bij de toeleveranciers van Unilever in India is de situatie niet beter.
Ondanks het Rainforest Alliance keurmerk zijn er problemen met uitbetalen
van het minimumloon, discriminatie, onbeschermd gebruik van
bestrijdingsmiddelen en de voorzieningen op de plantages. Net als in Kenia
onthouden plantages veel werknemers betere arbeidsvoorwaarden door ze quasi
permanent in tijdelijke dienst te houden. Ook is de situatie met de
vakbonden problematisch. Zo worden kritische vakbonden op allerlei manieren
tegengewerkt, waardoor de belangen van theeplukkers niet goed behartigd
worden.

Maatschappelijke organisaties wijzen theebedrijven zoals Unilever,
wereldmarktleider in thee, al jaren op de noodzaak om iets te doen aan de
vaak slechte arbeidsomstandigheden in deze sector. In reactie hierop nemen
theebedrijven gelukkig meer hun verantwoordelijkheid. Steeds vaker wordt
hiervoor door theeverkopers samenwerking gezocht met
duurzaamheidskeurmerken, zoals Rainforest Alliance, Fairtrade en Utz
Certified, die door strenge codes en controles in theorie de beste keus
zijn. Met een groei van 2000% van 2004 tot 2009 en een geschat marktaandeel
van circa 15% van alle geëxporteerde thee wereldwijd in 2011, maken deze
keurmerken dan ook een stormachtige groei door. De praktijk op de
theeplantages met een certificaat van Rainforest Alliance, veruit het
grootste duurzaamheidskeurmerk in de sector, blijkt echter weerbarstig.

SOMO-onderzoeker Sanne van der Wal: ‘De bevindingen uit ons nieuwe onderzoek
roepen twijfels op over de betrouwbaarheid van het Rainforest Alliance
keurmerk. Toch heeft dit onderzoek niet primair de intentie om de
betrouwbaarheid van keurmerken in twijfel te trekken en daarmee de groei van
keurmerken in deze sector te remmen. Wel denken we dat het creëren van meer
helderheid over de effectiviteit van de keurmerken in ieders belang is. En
daarmee maakt dit onderzoek een begin.’ SOMO en LIW pleiten echter voor meer
onderzoek naar de werking van keurmerken in de praktijk. Daarnaast bevelen
ze Rainforest Alliance en de bedrijven die met dit keurmerken werken aan om
de gevonden problemen beter te onderzoeken en tegen te gaan.