Universiteiten zeggen ambitieuze duurzaamheidsplannen te hebben, maar er is nog winst te behalen in effectiviteit en samenhang. De Jonge Akademie en de Green Young Academy analyseerden deze plannen en vragen alle kennisinstellingen een manifest te ondertekenen om samen de klimaattransitie te versnellen: van een forse CO₂-reductie, tot meer duurzaamheidsgericht onderzoek.
Universiteiten en umc’s spelen een bijzondere rol in de klimaattransitie: enerzijds zijn het grote organisaties met een grote CO₂-voetafdruk, anderzijds kunnen ze door onderzoek, innovatie en onderwijs de transitie juist versnellen. Hun duurzaamheidsplannen zijn dus van cruciaal belang voor een duurzame toekomst. Maar deze plannen verschillen aanzienlijk van elkaar: qua tijdlijn, scope, personeelsbezetting en rapportage over voortgang. Daarnaast wordt er nog weinig samengewerkt, terwijl dit de efficiëntie zou bevorderen.
Meer ambitie en samenwerking nodig
In het rapport Dertien tinten groen doen De Jonge Akademie en de Green Young Academy aanbevelingen voor verbetering. Ten eerste is er meer ambitie nodig in de duurzaamheidsplannen; universiteiten en umc’s hebben de morele en maatschappelijke plicht om voorop te lopen. Een belangrijke stap daarbij is het standaardiseren van duurzaamheidsplannen: kennisinstellingen zouden dezelfde terminologie moeten hanteren en hun rapportages op een uniforme manier moeten inrichten. Daarnaast is transparantie essentieel – de voortgang en resultaten moeten centraal worden gerapporteerd en onafhankelijk ge-audit. Om duurzame ontwikkeling structureel te verankeren, is continuïteit en autonomie nodig, onder andere door stabiele fte’s voor duurzaamheidcoördinatoren te waarborgen. Tot slot is samenwerking cruciaal: door best practices van andere instellingen over te nemen valt veel winst te behalen.
Concrete acties
De eerste stap die instellingen nu kunnen zetten is het ondertekenen van het manifest Duurzaam denken, duurzaam doen. Hierin roepen De Jonge Akademie en de Green Young Academy bestuurders van Nederlandse kennisinstellingen op om zich te verbinden aan deze acties:
- Onderwijs – veranker duurzaamheid in het curriculum.
Bereid jonge mensen voor op hun rol in het bevorderen van duurzaamheid. - Onderzoek – stimuleer maatschappelijk relevante wetenschap.
Minder interne competitie, samenwerkingen met vervuilende industrieën afbouwen, meer kritisch onderzoek. - Bedrijfsvoering – op weg naar klimaatneutrale kennisinstellingen.
Minder compensatie, snelle CO₂-reductie en transparante en concrete rapportage. - Bestuur – veranker duurzaamheid in besluitvorming.
Meewegen in evaluaties en beloning medewerkers, stabiele positie duurzaamheidscoördinatoren.
Eerste ondertekeningen
De Universiteit Utrecht, TU Eindhoven, Universiteit Twente, Amsterdam UMC, KNAW en Akademie van Kunsten hebben het manifest Duurzaam denken, duurzaam doen al ondertekend. We roepen alle Nederlandse kennisinstellingen op om hetzelfde te doen. Ondertekenen kan door een mail te sturen naar dja@knaw.nl. De komende jaren zal De Jonge Akademie werken aan een nieuw rapport waarin de voortgang van de universiteiten en umc’s wordt gemonitord.
Over de Green Young Academy
De Green Young Academy is een landelijke samenwerking voor klimaatactie en initiatieven binnen de Nederlandse academie. Ze bundelt kennis en expertise van De Jonge Akademie en alle lokale jonge academies in Nederland, heeft directe links met het lokale universiteitsleiderschap, en vergroot zo de impact van klimaatinitiatieven.
