Ontgroenen is een beladen woord. Voor mij brengt het associaties op met excessen bij studentenverenigingen, en in mindere mate met een vastlopend pensioenstelsel. Twee sociale invalshoeken van ontgroening, terwijl ik bij groen meestal meer aan de natuur denk. Hoeveel aandacht is er voor wellicht de beangrijkste ontgroening om je druk over te maken: de afnemende verbinding met de natuur?
Rituelen van beproeving en plagerij
Meestal is er rond deze tijd van het jaar veel aandacht voor excessen bij de ontgroening binnen studentenorganisaties. Een ritueel van beproeving en plagerij voor nieuwe leden, om de groepsband te bevorderen. Dit jaar lijkt het wat stiller op dit onderwerp. Zou het ondertussen beter gaan door alle beloofde verbeteringen na eerdere excessen? Of is de geheimhouding van deze beproevingen een steeds belangrijker deel van het ritueel? Ik kijk met veel plezier terug op de ontgroening op Nyenrode. Mede daardoor zijn 40 jaar later mijn banden met veel alumni en de universiteit nog steeds sterk.
Afnemend aandeel jongeren in een populatie
En onderweg naar een nieuw pensioenstelsel komt de demografische definitie van ontgroening wel vaker voorbij als deel van vergrijzing. In deze context is het een demografisch fenomeen waarbij het aandeel jongeren in een populatie afneemt. Met minder werkende jongeren die via belastingen en premies bijdragen aan de uitkeringen van gepensioneerden is langer doorwerken noodzakelijk en is een flexibeler pensioenstelsel uitgewerkt. Momenteel doe ik een interim opdracht bij Pensioenfonds PFZW. Ik ervaar daar uit eerste hand met hoeveel inspanning en zorgvuldigheid aan de overgang naar het nieuwe pensioenstelsel wordt gewerkt – voor alle generaties.
Afnemende verbinding met de natuur
De derde vorm van sociale ontgroening houdt me eigenlijk nog het meeste bezig. Het demografische fenomeen waarbij de verbinding met de natuur afneemt in de tijd, zowel in de loop van een individueel leven als in het collectieve gevoel van een populatie. Dit lijkt veraf te staan van de andere twee, en toch zijn er elementen die terugkomen. Minder verbinding met de natuur versterkt wellicht de groepsband van mensen, en creëert een perceptie van dominantie en afstand ten opzichte van de natuur. Ook worden de belangen van jongeren steeds minder meegenomen, door focus op economische waarde en de korte termijn
Vergroenen als tegenkracht
Er is gelukkig steeds meer aandacht voor buitenspelen op basisscholen. Volgens de Kennisrotonde van het Nationaal Regieorgaan Onderwijs kan “buitenspelen zorgen voor minder stress, betere sociale vaardigheden en meer zelfvertrouwen en veerkracht. Door kinderen vaker en langer te laten pauzeren in de open lucht en ze daarbij vrij te laten spelen, zorg je als school voor hun algehele ontwikkeling en welzijn.” Er zijn zelfs scholen die zoveel mogelijk lessen buiten doen.
Gelukkig willen ook steeds meer volwassenen hun band met de natuur versterken. Er zijn talloze websites, boeken, coaches, retreats die je daarbij kunnen ondersteunen. Wat ze allemaal gemeen hebben: meer buiten in de natuur zijn, bij voorkeur alleen en in stilte. Ik doe dat zelf niet vaak genoeg, maar wel graag – onder andere op het landgoed van Nyenrode.
Greenwashing en greenhushing
Steeds meer bedrijven doen ook hun best om te vergroenen. Soms lopen de claims voor de resultaten uit (greenwashing). Andere organisaties zijn juist te voorzichtig met het delen van hun aanpak en resultaten (greenhushing). En soms klopt het gewoon, zoals inzetten op een goed pensioen in een leefbare wereld. Mooi om te zien dat de stappen die Pensioenfonds Zorg & Welzijn (PFZW) neemt om de aandelenportefeuille te vergroenen veel positieve aandacht krijgen deze week.
Ontspanning en inspanning voor sociale vergroening
Elementen van de verschillende definities van ontgroening zijn goed te gebruiken voor een definitie voor sociale vergroening als tegenkracht:
Een ritueel van verbinding voor mensen en organisaties, om de band met de natuur en de toekomst te bevorderen. Uiteraard komt hier ook inspanning aan te pas, maar het begint vaak met verbinding en hopelijk ook een beetje ontspanning.
Een demografisch fenomeen waarbij het aandeel van mensen met een groener hart in een populatie toeneemt.
Hoe mooi zou het zijn als daar regelmatig aandacht voor is, net als voor de excessen in de ontgroeningen binnen studentenverenigingen en de ophef rondom de pensioentransitie. Waar zie jij sociale vergroening? Wat zijn jouw favoriete rituelen voor vergroening voor jezelf of je organisatie?
Marjolein Baghuis, Catalyst for positive change bij Tosca
