Vandaag, 5 mei, vieren we dat Nederland tachtig jaar geleden werd bevrijd en het fascisme werd overwonnen. Sindsdien hebben we ons land opgebouwd, met nieuwe kansen, groei en welvaart als resultaat. Vrijheid betekende decennialang: economische voorspoed, ruimte voor ontwikkeling en oneindige groei. Maar juist op deze dag van herdenken en vieren, moeten we ons afvragen: hoe vrij zijn we nu echt? Onze vrijheid lijkt misschien vanzelfsprekend, maar staat vandaag opnieuw onder spanning. Naast de oorlogen in onder meer Oekraïne en Gaza en de opkomst van dictatoriale leiders, zet ook onze levensstijl onze vrijheid onder druk. Als iedereen ter wereld zou leven zoals Nederlanders, zouden we op 5 mei al alles hebben verbruikt wat de aarde in een jaar kan vernieuwen. We leven alsof we drie Aardes hebben en behandelen de natuur als een onuitputtelijke bron, terwijl zij juist de basis vormt van ons bestaan. Vandaag is het ook Dutch Overshoot Day.
De gevolgen van onze overvraging van de afgelopen 55 jaar worden steeds zichtbaarder en drukken op onze vrijheid:
- Klimaatverandering zorgt voor toenemende economische schade en dwingt mensen tot migratie (verlies van financiële waarde en veiligheid).
- Schaarste aan grondstoffen leidt tot spanningen en conflicten (verlies van vrede).
- Vervuiling en aangetaste natuur schaden onze gezondheid (verlies van welzijn).
Echte vrijheid is meer dan alleen veilig je mening kunnen uiten. Het houdt ook in dat we zonder angst kunnen leven voor een toekomst waarin extreme weersomstandigheden, schaarste aan voedsel en grondstoffen, en een afnemende leefbaarheid onze veiligheid bedreigen. Net zoals vorige generaties samen opstonden tegen onderdrukking, is het nu aan ons om een toekomstbestendige koers te kiezen en hyperkapitalisme te verslaan:
- Een wapenstilstand met de natuur: van uitputting naar herstel.
- Investeren in de toekomst: met hernieuwbare energie, duurzame landbouw en een circulaire economie.
- Vrijheid voor iedereen: een rechtvaardige transitie waarin niemand wordt buitengesloten of onderdrukt door ecologische problemen.
Tachtig jaar na de oorlog leert klimaatverandering ons – bovenop wat sterk lijkt op een herhaling van de geschiedenis – dat vrijheid niet vanzelfsprekend is. Blijvende vrijheid betekent leven binnen de grenzen van de draagkracht van de Aarde. Waar hecht jij het meest aan in je leven, en welke toekomstbestendige keuze is jouw favoriet?
Over Overshoot Days
Alle country overshoot days die bepaald zijn door de Global Footprint Network zijn hier te vinden.
Vorig jaar viel Dutch Overshoot Day op 1 april. De verschuiving naar 5 mei lijkt een enorme stap in de goede richting, maar deze verschuiving wordt helaas alleen veroorzaakt door verbetering van de datakwaliteit. Omdat Nederland een handelsland is, met veel in- en export, heeft deze data-verbetering een groot effect. De achtergrond hiervan is in meer detail beschreven: https://overshoot.footprintnetwork.org/newsroom/edition_comparison/ .
Wel is het zo dat we sinds 2005 onze voetafdruk verkleinen, van 7 gha/pp naar 4,26 nu en afname van 40% in 20 jaar. Hiermee zitten we bijna op het niveau van 1960. De bio-capaciteit is in deze periode echter gedaald van 3,2 gha naar 1,5 gha per persoon.
Joost Brinkman, Global Footprint Network Nederland
