Gemeenten kunnen lokaal en regionaal aan de slag met andere partijen zoals bedrijven, kennis-instellingen en maatschappelijke organisaties om bij te dragen aan de ontwikkeling van duurzame regionale voedselsystemen. Steeds meer gemeenten denken samen met andere partijen na hoe ze dit kunnen aanpakken en voeren hier steeds vaker beleid op. Er komen vragen uit gemeenten wat de beste manieren zijn om duurzame regionale voedselsystemen te ontwikkelen en hoe die samenwerking tussen verschillende partijen eruit zou moeten komen te zien. EL&I vroeg Alterra die vragen te beantwoorden.
Alterra-onderzoeker Robert Jan Fontein: “In ons onderzoek hebben we de ontwikkeling van een regionaal duurzaam voedselsysteem beschouwd als een ‘niche’. Dat is een term uit de theorie van het transitiemanagement waarmee een beschermde ruimte wordt bedoeld waarin maatschappelijke partijen gezamenlijk innovaties ontwikkelen. Om te kijken hoe zo’n transitie in de praktijk verloopt hebben we case studies gedaan in drie gebieden: Food Valley, Rotterdam en Alphen-Chaam. Daaruit blijkt dat de activiteiten vooral plaatsvinden op tactisch en operationeel niveau; maar niet strategisch en niet reflexief. En dat is jammer, want al die vier niveaus zijn belangrijk om uiteindelijk te komen tot een duurzaam regionaal voedselsysteem.”
De onderzoekers hebben voor alle vier de niveaus aanbevelingen gedaan voor verbeteringen. Een voorbeeld op strategisch niveau is het instellen van een voedselraad of denktank die als centrale ontwikkelarena fungeert. Fontein: “Heel belangrijk is ook dat gemeenten aansluiten bij de energie die bij de initiatiefnemers van concrete projecten aanwezig is en hen faciliteren. Dit kan een gemeente doen door het aanbieden van kennis, grond, subsidies, het wegnemen van belemmeringen enzovoort. Het ministerie speelt hierbij ook een belangrijke rol. De gemeenten blijken namelijk behoefte te hebben aan meer kennis. Dat geldt ook voor bedrijven en organisaties die er bij betrokken zijn.”
“Het ministerie kan een belangrijke rol vervullen in het faciliteren van meer kennis voor de gouden driehoek. Met name op het gebied van wet en regelgeving, zoals rond aanbestedingen, is er nog veel winst te behalen om zo duurzame producten een betere plek te geven. En de overheid moet het belang van duurzaam voedsel meer en beter communiceren”, aldus Fontein.