Verpakkingsplastic is de onterechte kop van jut in een poging ons eigen gedrag te verbloemen. We moeten niet van het plastic af, we moeten er beter mee leren omgaan. Ons beter laten voorlichten, ons beter verdiepen in het product en vooral: ons gedrag veranderen. Want plastic als grondstof voor verpakking is zo gek nog niet. Sterker nog: het is in veel gevallen de beste keus.

Voordat ik de diepte in ga; het is belangrijk om het kaf van het koren te scheiden. Net zoals bij voetbalsupporters is er ook bij plastic een club die het imago naar beneden haalt voor de rest. Single Use Plastic (SUP), in de volksmond beter bekend als wegwerpplastic, is de voornaamste boosdoener die de voorpagina’s weet te halen met negatieve berichten. Veel, te veel, van dit type plastic belandt op straat, in de natuur, in de zee en door verbranding in de lucht. Door laks gedrag, falend beleid en vaak een combinatie van beide. Maar met één duidelijke aanstichter: wijzelf. Consumenten, bedrijven, overheden. En dat is zonde. Want als we erin slagen plastic meer vóór ons te laten werken in plaats van tegen ons, lossen we juist veel problemen op in plaats van dat we nieuwe creëren. 

Een afvalprobleem, geen plastic probleem

Plastic is een van de best te recyclen materialen. Als het goed gebeurt, kan het eindeloze cycli meegaan. Het probleem is dat we dit potentieel nog te weinig benutten. We hebben 1191 miljoen ton plastic afval in Nederland, waarvan 457 miljoen ton zijn herkomst vindt in de Nederlandse economie (bron: CBS, 2023). De rest komt uit het buitenland. 61 miljoen ton plastic wordt verbrand en 37 miljoen wordt geloosd. Het goede nieuws is dat het merendeel van ons plastic afval wordt hergebruikt (681 miljoen ton). Toch wordt nog altijd een groot deel geëxporteerd naar het buitenland: 510 miljoen ton. Hier wordt het in sommige gevallen alsnog gerecycled, waarbij het vaak wordt gebruikt voor goedkope kunststof producten die wij vervolgens weer kopen. De manier van recyclen buiten Europa is vaak enorm schadelijk voor de natuur en de lokale leefomgeving. Dit moet anders. En dit kán ook anders.

Plastic heeft meer voordelen dan men denkt

Allereerst moet er nog meer draagvlak komen bij consumenten voor de waarde van plastic en het belang van goede afvalscheiding. Een groot deel van de mensen heeft hier nog onvoldoende weet van óf handelt hier nog niet naar. Bij een ander deel is de nuance zoek, in de roep om plastic volledig te verbannen. Hierbij wordt voorbijgegaan aan het feit dat alternatieve verpakkingen weer andere problemen met zich meebrengen of simpelweg geen oplossing zijn. Zo is glas breekbaar en zwaar, wat ervoor zorgt dat er meer sprake is van voedselderving en een hogere CO2-uitstoot van transport. Kartonnen drankverpakkingen hebben vaak een plastic laagje, wat recycling juist bemoeilijkt. En helemaal geen verpakking dan? Dat is in sommige gevallen zeker een oplossing, maar gaat ook niet altijd op. Een komkommer met plastic ‘condoom’ blijft tot 14 dagen langer goed dan een komkommer zonder plastic. Helaas staat de wetgeving nog niet toe dat voedsel in gerecycled plastic verpakt mag worden. Dus om veel voedselderving te voorkomen, hebben we nog virgin plastic nodig. Biobased plastic is een duurzaam alternatief, maar op dit moment nog erg duur en nog niet rendabel op grote schaal. 

Product in huisstijlkleur? Wrap it!

Kortom: we kunnen lang niet altijd om plastic heen. Het punt is alleen dat we nog te weinig gebruik maken van de mogelijkheden tot hergebruik. Mijn oproep aan de politiek is daarom: zorg voor een positieve financiële prikkel. Beloon gebruik van gerecycled plastic bij producenten of belast het virgin plastic naar haar vervuiling. Het verweer van producenten is vaak dat gerecycled plastic niet de gewenste kleur aan het product kan geven. Want de kleuropties van gerecycled plastic zijn beperkter, en dat klopt ook. Maar, daar is een oplossing voor. Wrappen. Consumenten doen dit steeds vaker en laten auto’s, keukens en meubels wrappen om deze (tijdelijk) een andere kleur te geven. Toch wordt dit nog te weinig toegepast bij producenten wanneer productenverpakkingen bedacht en ontwikkeld worden. Een shampoofles in marineblauw? Een fles bleekmiddel knalgeel? Wrap het! Of nog beter, laat de verpakking uit gerecycled plastic zoals die is. Een verfemmer spierwit? Producent van Wijhe bewijst dat deze net zo goed donkergrijs kan zijn. En de consument? Die vindt dit in de meeste gevallen prima; zij staan wel open voor gerecycled plastic.

Kortom, we moeten plastic minder gaan zien als een vijand waar we zo snel mogelijk vanaf moeten. We hebben het in veel gevallen ook juist heel erg nodig, dus het is zinvoller om in te zetten op een betere manier van omgaan. Dit vraagt een andere kijk en vooral: een ander handelingsperspectief. Minder wijzen dus. Meer doen.

Gerrit Klein-Nagelvoort, manager business development bij Veolia Vroomshoop