In de afgelopen tijd zijn opvallende nieuwe mvo -initiatieven genomen. Unilever kwam met het ‘Ik kies bewust’-logo; Campina koos voor duurzame en verantwoorde melk; Heineken startte een campagne tegen drankmisbruik; de banken stellen steeds vaker mvo -eisen bij hun kredietverlening en Bouwend Nederland verhief mvo tot speerpunt voor de bedrijfstak. Daarnaast kondigde het kabinet aan dat de rijksoverheid in 2010 bij al haar inkopen duurzaamheidscriteria gaat hanteren. Nu geldt dat voor een kwart van de inkopen.
Risicomanagement, kostenreductie en reputatiemanagement zijn belangrijke defensieve overwegingen om maatschappelijk verantwoord te ondernemen. Bedrijven willen juridische of publicitaire aanspraken voorkomen. Ook de sterk oplopende energiekosten zijn een belangrijke drijfveer voor milieu- en energievriendelijke investeringen. De vraag naar duurzame energie, naar materialen die kunnen worden hergebruikt en naar producten met een verantwoorde herkomst neemt er alleen maar door toe. Deze factoren zullen ook in de komende periode voor belangrijke impulsen blijven zorgen.
Steeds vaker zien ondernemers mvo ook als een strategie die tot product- en marktinnovatie kan leiden. Een goed voorbeeld hiervan is het succes van de Toyota Prius. Een ander voorbeeld is Super de Boer, die recentelijk aankondigde de groene super van Nederland te willen worden. En dat in een markt waar prijsconcurrentie het motto is.
Deze ontwikkeling roept de vraag op wat de mvo -agenda voor de toekomst wordt.
Ongetwijfeld is klimaatverandering het grootste maatschappelijke vraagstuk voor de komende decennia. De aanhoudende temperatuurstijgingen, treffend geïllustreerd door de recente hittegolven, laten zien hoe hard het de verkeerde kant uitgaat. In een recente film vergelijkt Al Gore de mensheid met een kikker in een pan met water die langzaam maar zeker verhit wordt.
Er gebeurt niet genoeg om de opwarming van de aarde tegen te gaan. Hier ligt een opdracht die grensverleggende innovaties nodig maakt. Het is te hopen dat de samenwerking tussen bedrijven en milieuorganisaties snel verder wordt uitgebreid, want beide partijen hebben elkaar op dit terrein veel te bieden.
Maar ook op het gebied van de implementatie van mvo , diep in de keten van het productieproces, is nog een hele weg te gaan. Zo blijkt dat inkopers nog maar zeer beperkt met mvo vertrouwd zijn. En ook een fenomeen als integraal ontwerpen in de bouw, waarbij milieu, materialengebruik en multifunctionaliteit zwaarwegende factoren zijn, staat nog maar in de kinderschoenen.
Een derde thema is de sturende invloed van de consument. Per saldo valt die nog tegen, deels omdat eenduidige en gemakkelijke duurzaamheidsinformatie nog ontbreekt op het product en op de plek waar de consument koopt. Ook hier is nog een hele weg te gaan. Unilever laat zien hoe belangrijk het dat onderwerp vindt. Wie volgt?
Een laatste vraagstuk is de relatie tussen de mvo -prestaties van het bedrijf en de variabele beloning van het management. Die wordt voorzover bekend nog maar nauwelijks gelegd. De Rabobank begint er dit jaar mee.
De bonussen van de top van de onderneming zouden voortaan vooral gekoppeld moeten worden aan de sociale en milieuprestaties van het bedrijf. Zo ontstaat extra sturing op maatschappelijk gewenste resultaten, terwijl het regelmatig terugkerende debat over topsalarissen een heel andere dimensie krijgt.
Willem Lageweg is directeur van MVO Nederland.