Vorig jaar al publiceerde Greenpeace een onderzoek waaruit bleek dat de Nederlandse banken ABN-Amro en ING, door middel van leningen en dienstverlening, nauw betrokken zijn bij de palmolieplantages in Indonesië. Een jaar later is er een geactualiseerd onderzoek.

-Er is fundamenteel niets veranderd,’ stelt Jan Willem van Gelder, die de financiële banden onderzocht in opdracht van Milieudefensie. -Je kunt als bank wel mooie ethische normen opschrijven, maar als je zelf niet actief de activiteiten en boeken controleert van bedrijven waarin je investeert, heeft dat weinig nut.’

In 1997 had half Zuidoost-Azie last van smog, veroorzaakt door enorme branden in Sumatra en Kalimantan. Tientallen mensen overleden, miljoenen kregen gezondheidsklachten en de buurlanden van Indonesië klaagden officieel bij toenmalig president Suharto. De branden veroorzaakten volgens de Indonesische regering zelf 3 miljard dollar schade, volgens milieuorganisaties is het eerder 10 miljard.

Aan de bron van de catastrofale bosbranden lag onder andere het klimatologische verschijnsel El Nino, waardoor er amper regen viel. Daarnaast was er het platbranden van kleine percelen bos door transmigranten en de lokale bevolking, maar vooral het goedkope -schoonbranden’ van grote percelen bos, door bedrijven die palmolieplantages aanleggen.

Deze ondernemingen zijn onderdeel van grote conglomeraten als Astra International, Sinar Mas en Salim. De families of tycoons achter deze mega-bedrijven zijn getrouwen van de familie Suharto.

Eric Wakker van milieuadviesbureau AIDEnvironment zegt: -Het punt is dat de ondernemingen die klant zijn van de Nederlandse banken zich nog steeds schuldig maken aan het illegaal platbranden van oerwoud. Men begint inmiddels ook al uit te wijken naar Irian Jaya en Papoea Nieuw Guinea. Als de overheid geen actie onderneemt is het straks einde verhaal voor het Indonesische tropisch regenwoud.’

Wakker: -Ik heb zelf brandsporen vastgesteld bij concessies van bedrijven die klant zijn bij de Nederlandse banken. Zij hebben meegeholpen bij het creëren van een puinhoop, zonder zich maar enige rekenschap te geven van milieu, mensenrechten en sociaal beleid.’

ABN-Amro en ING zeggen -in gesprek te zijn met de milieuorganisaties’, maar geven geen inhoudelijk commentaar. -We nemen dit uiterst serieus. We hebben beide onderzoeken in studie en hebben om aanvullende informatie gevraagd,’ aldus een ING-woordvoerder.

-Wij hebben verantwoord ondernemen hoog in het vaandal staan’, zegt een ABN-Amro-woordvoerster, -Maar we kunnen nu geen mededelingen doen over de constructieve dialoog die we momenteel voeren. We willen eerst uitzoeken hoe het zit en zullen dan uiteraard proberen tot een goede oplossing te komen.’

Onderzoeker Eric Wakker reageert geïrriteerd: -Wij moeten hen nu gaan vertellen welke cliënten welke problemen veroorzaken. Ze zouden zelf moeten nagaan of de bedrijven waar ze mee samenwerken hun verplichtingen en afspraken wel nakomen.’