Het kapitalisme werkt niet meer voor vrijheid en welvaart, maar ertegen. En ik bedacht een oplossing: de ‘Trias Economica’.


De ongelijkheid groeit, we breken onze life support systems af (natuur, klimaat, milieu), democratieën staan wereldwijd onder druk en economieën stagneren. Het kapitalistisme veroorzaakt vermogensconcentratie en vervolgens machtsconcentratie. Economische beslissingen worden genomen onder druk van aandeelhouders, schuldeisers en lobbyisten. Niet bepaald democratisch.

Laten we dit probleem bij de wortel aanpakken, om het verval van de economie en onze vrijheid te voorkomen. Stel je voor, een nieuwe scheiding der machten: de Trias Economica. Die democratiseert de economie, vergelijkbaar met de klassieke scheiding der machten om de staat te democratiseren: de Trias Politica.

Het doel van de Trias Economica is simpel: productiemiddelen (arbeid en grondstoffen) inzetten voor het algemeen belang in plaats van winst voor de toch-al-rijken. We kunnen nieuwe spelregels opstellen die hierbij passen, bestaande oplossingen beter plaatsen en nieuwe oplossingen bedenken, bijvoorbeeld zo:

Haal schulden uit de markt, oftewel geen geld verdienen met geld. Haal de financiële macht uit het commerciële domein. Alle financiële instellingen worden stichtingen of coöperaties. Maak alle schulden rentevrij, zoals de Islamitische economie al doet.

Stakeholdersmacht in plaats van aandeelhoudersmacht. Denk aan andere eigendomsmodellen voor grote bedrijven, zoals steward ownership. Of bedrijven worden gecontroleerd door een onafhankelijke Raad van Stakeholders in plaats van aandeelhouders. Misschien kan dat zelfs in de vorm van Burgerberaden bij grote commerciële beslissingen.

Scheiding van lobby en staat. Om de publieke macht onafhankelijk te maken, moet duidelijk worden wie op welke manier lobbyt voor welke belangen. Lobbypraktijken worden 100% transparant. Of stel dat bedrijven bijvoorbeeld hun lobbybudgetten in een onafhankelijke, democratisch beheerde lobbypot moeten storten. Het budget wordt vervolgens gelijkwaardig verdeeld tussen vertegenwoordigers van alle stakeholders.

Keer machtspiramiden om. Bazen benoemen, beoordelen en belonen niet meer de werknemers, maar werknemers doen dat bij hun leidinggevenden.

“One person one vote” in plaats van “one dollar one vote”, te beginnen bij internationale instituten zoals het IMF en de Wereldbank, waarin rijke landen veel macht hebben en arme landen niet.

Verdeel vermogen. Belastingen op grote vermogens, winsten en enorme erfenissen zijn hoger dan de belasting op arbeid.

De trias economica biedt een denkraam om economische belangenverstrengeling en machtsconcentratie die het kapitalisme in de hand werkt te doorbreken. Heb je nuttige feedback of meer toffe ideeën? Denk je met me mee?

Babette Porcelijn, Director Think Big Act Now