In een steeds complexere context van energiezekerheid die een breed scala aan brandstoffen en technologieën omvat, identificeert de World Energy Outlook 2025 belangrijke keuzes, kansen en afwegingen voor overheden. Landen over de hele wereld kampen met dringende bedreigingen voor de energiezekerheid en toenemende risico’s op de lange termijn voor een ongekend scala aan brandstoffen en technologieën. Energie komt hierdoor centraal te staan in geopolitieke spanningen en wordt gezien als een kernpunt van economische en nationale veiligheid. In deze context onderstreept de nieuwste editie van de World Energy Outlook van het IEA de noodzaak voor overheden om te streven naar een grotere diversificatie van hun energievoorziening en intensievere samenwerking om de onzekerheden en turbulentie die voor hen liggen het hoofd te bieden.
De editie 2025 van de World Energy Outlook (WEO), de meest gezaghebbende wereldwijde bron van energieanalyses en -prognoses, bestrijkt een breed scala aan trajecten en benadrukt verschillende kansen en kwetsbaarheden, maar ook overeenkomsten. Dit gebeurt aan de hand van drie hoofdscenario’s, die geen van alle voorspellingen zijn. Elk scenario schetst een eigen energietoekomst, waardoor een analyse mogelijk is van de implicaties van verschillende beleids-, investerings- en technologiekeuzes voor energiezekerheid, betaalbaarheid en emissies.
Een van de vele trends die alle scenario’s in de WEO van dit jaar gemeen hebben, is de groeiende wereldwijde behoefte aan energiediensten in de komende decennia – met een toenemende vraag naar mobiliteit; naar verwarming, koeling, verlichting en andere huishoudelijke en industriële toepassingen; en in toenemende mate naar data- en AI-gerelateerde diensten.
Met name een groep opkomende economieën – aangevoerd door India en Zuidoost-Azië, aangevuld met landen in het Midden-Oosten, Afrika en Latijns-Amerika – zal de dynamiek op de energiemarkt de komende jaren steeds meer vormgeven. Gezamenlijk nemen ze het stokje over van China, dat sinds 2010 goed was voor de helft van de wereldwijde groei van de vraag naar olie en gas en 60% van de groei van de vraag naar elektriciteit, hoewel geen enkel land of groep landen ook maar in de buurt komt van de energie-intensieve groei van China.
Te midden van deze verschuivingen gaan traditionele energierisico’s die de leveringszekerheid van olie en gas aantasten nu gepaard met kwetsbaarheden op andere gebieden, het meest zichtbaar in de toeleveringsketens voor kritieke mineralen vanwege de hoge mate van marktconcentratie. Eén enkel land is de dominante raffinaderij voor 19 van de 20 energiegerelateerde strategische mineralen, met een gemiddeld marktaandeel van ongeveer 70%. De betreffende mineralen zijn essentieel voor elektriciteitsnetten, batterijen en elektrische voertuigen, maar spelen ook een cruciale rol in AI-chips, straalmotoren, defensiesystemen en andere strategische industrieën. De geografische concentratie in de raffinage is sinds 2020 voor bijna alle belangrijke energiemineralen toegenomen, met name voor nikkel en kobalt. Een analyse van de pijplijn van aangekondigde projecten in de WEO van dit jaar suggereert dat het terugdraaien van dit proces traag zal verlopen, wat vraagt om krachtiger optreden van overheden.
“Als we kijken naar de geschiedenis van de energiesector in de afgelopen decennia, is er geen ander moment geweest waarin spanningen rond energiezekerheid zich op zoveel brandstoffen en technologieën tegelijk hebben voorgedaan – een situatie die vraagt om dezelfde geestdrift en focus die regeringen toonden toen ze het IEA oprichtten na de oliecrisis van 1973”, aldus Fatih Birol, uitvoerend directeur van het IEA. “Omdat energiezekerheid voor veel regeringen voorop staat, moeten ze in hun reacties rekening houden met de synergieën en afwegingen die kunnen ontstaan met andere beleidsdoelen – op het gebied van betaalbaarheid, toegang, concurrentievermogen en klimaatverandering. De scenario’s van de World Energy Outlook illustreren de belangrijkste beslissingsmomenten die voor ons liggen en bieden samen een kader voor evidence-based, datagedreven discussies over de toekomst.”
Elektriciteit staat centraal in moderne economieën en de vraag naar elektriciteit groeit in alle scenario’s in WEO-2025 veel sneller dan het totale energieverbruik. Investeerders reageren op deze trend: de uitgaven aan elektriciteitsvoorziening en elektrificatie van eindgebruik vormen nu al de helft van de huidige wereldwijde energie-investeringen. Momenteel is elektriciteit slechts goed voor ongeveer 20% van het wereldwijde eindverbruik van energie, maar het is de belangrijkste energiebron voor sectoren die meer dan 40% van de wereldeconomie vertegenwoordigen en de belangrijkste energiebron voor de meeste huishoudens.
“Analyses in de World Energy Outlook benadrukken al jaren de groeiende rol van elektriciteit in economieën wereldwijd. Vorig jaar zeiden we dat de wereld snel het tijdperk van de elektriciteit inging – en vandaag de dag is het duidelijk dat het al is aangebroken”, aldus Dr. Birol. “In een breuk met de trend van het afgelopen decennium is de toename van het elektriciteitsverbruik niet langer beperkt tot opkomende en ontwikkelingslanden. De duizelingwekkende groei van de vraag vanuit datacenters en AI draagt ook bij aan een toename van het elektriciteitsverbruik in geavanceerde economieën. De wereldwijde investeringen in datacenters zullen naar verwachting in 2025 $ 580 miljard bedragen. Degenen die zeggen dat ‘data de nieuwe olie is’, zullen opmerken dat dit de $ 540 miljard overtreft die wordt uitgegeven aan de wereldwijde olievoorziening – een treffend voorbeeld van de veranderende aard van de moderne economie.”
