Voor interieurontwerper Yannic Alidarso van design en build agency Creneau International, is circulair ontwerpen binnenkort vanzelfsprekend. Bij deze manier van ontwerpen worden bestaande materialen opnieuw gebruikt en wordt een project zo opgeleverd dat het ook weer makkelijk kan worden ontmanteld en hergebruikt. Zo worden er bestaande grondstoffen gebruikt, en zo min mogelijk nieuwe grondstoffen onttrokken.
De zoektocht naar geschikt materiaal om te hergebruiken noem je oogsten. Een circulair ontwerper gaat aan de slag met de opbrengst van de oogst. Alidarso: “We gebruikten bijvoorbeeld een vloer uit een failliete sportwinkel in Breda bij de inrichting van een groot kantoor in Rotterdam. En voor de bouw van een nieuw restaurant in Flevoland moesten er bomen worden gekapt in de omgeving. Dat hout gebruiken we nu voor de inrichting. Circulair bouwen is een systeem: waar komt iets vandaan, hoe pas je het toe en wat wordt de functie van het materiaal na gebruik?”
De noodzaak van circulair ontwerpen
Circulair ontwerpen is niet alleen een keuze, maar ook noodzakelijk. De overheid heeft de ambitie uitgesproken om onze bouweconomie in 2050 volledig circulair te maken. Daarbij gaat het niet alleen om woningbouw maar ook om utiliteits-, weg- en waterbouw. Ook in andere sectoren wordt de noodzaak om zuiniger om te gaan met grondstoffen steeds duidelijker. Zo wordt bijvoorbeeld ook de kledingindustrie verplicht om zelf kleding te recyclen. Kortom: wie nu geen begin maakt met circulair denken en doen is straks te laat. Dat vraagt om een andere manier van ontwerpen: al bij de productie van producten of toepassingen moet worden nagedacht over hoe materiaal opnieuw kan worden gebruikt en op welke manier het ontmanteld kan worden.
Van esthetiek naar esth-ethiek
Steeds meer opdrachtgevers vragen om een circulair ontwerp, merkt Alidarso. Ze willen op een maatschappelijk verantwoorde manier ondernemen, en daar hoort ook een kleinere ecologische voetafdruk bij. Maar circulair ontwerpen betekent dat niet alleen de opdrachtgever, maar ook de ontwerper anders moet denken. We baseren onze ontwerpkeuzes niet enkel op esthetiek, maar ook op ethische overwegingen. Alidarso: “Bij Creneau noemen we dat ‘van Aesthetics naar Aesth-Ethics’. Het is veel uitdagender om op die manier met je vak bezig te zijn, omdat je anders moet ontwerpen dan je gewend bent. Persoonlijk was ik gewend aan een lineaire volgorde: van schetsontwerp naar een voorlopig ontwerp en vervolgens een definitief ontwerp. Die manier van werken hanteren we nog steeds, maar lukt vaak ook niet. Bijvoorbeeld omdat het materiaal dat je wilde gebruiken voor een project niet meer beschikbaar is. Gelukkig begrijpen opdrachtgevers dat dit erbij hoort en vertrouwen ze erop dat we een alternatief vinden. Ik verwacht dat dit uiteindelijk steeds makkelijker wordt. Hoe meer aandacht er komt voor circulaire inrichting, hoe meer aanbod er komt en hoe groter de voorraad waar we uit kunnen putten. Op dit moment gebruiken we gemiddeld 41 procent aan circulair materiaal bij onze projecten. In de nabije toekomst moet dat 80 procent zijn. Voor een van onze projecten komen we daar al aardig bij in de buurt, met een score van 69 procent.”
Om die doelen te realiseren, is samenwerking belangrijk. Creneau werkt nauw samen met Phi Factory, een partij die grondstoffenstromen in kaart brengt en laat zien hoeveel er kan worden hergebruikt. Ook Urban Miners nemen een belangrijke rol in. Alidarso: “Voor circulair ontwerpen is het belangrijk dat technische kennis aan ontwerpkennis wordt gekoppeld. In allebei die disciplines zijn we goed in Nederland: onze designopleidingen staan hoog aangeschreven, evenals de Technische Universiteiten. Dat is denk ik ook de reden waarom we in Nederland voorop lopen wat betreft circulariteit. Door die krachten te bundelen hoeven we geen keuze te maken tussen esthetiek en ethiek, maar kunnen we dat combineren en een fijne plek creëren.
De nieuwe standaard
Alidarso ziet de oprechte motivatie van opdrachtgevers om circulair te ontwerpen: “Ik zie veel motivatie bij startups om circulair te ontwerpen. Ze zijn echt intrinsiek gemotiveerd om hergebruik van materialen mogelijk te maken. Dat moet ook, want als je nu niet meegaat met deze beweging, heb je oogkleppen op en mis je de boot. De tijd dat circulair ontwerpen speciaal was, is voorbij. Binnenkort is het de standaard.”
Betaalbaar voor elke opdrachtgever
Circulair ontwerpen is op dit moment nog vijftien procent duurder dan een regulier ontwerp. Dat prijsverschil heeft nu vooral te maken met de extra uren die zitten in het vinden van het juiste materiaal en het doorrekenen van circulaire mogelijkheden. Alidarso: “Dit prijsverschil neemt snel af als meer partijen zich hier mee bezighouden. Als ik kijk naar de snelheid waarmee dat gebeurt, heb ik er alle vertrouwen in. Ik wil niets liever dan dat circulair ontwerpen voor eenieder betaalbaar is. Ik zie bijvoorbeeld veel jonge ondernemers met een horecazaak die veel waarde hechten aan lokale en duurzame producten, en bij de inrichting kiezen voor het tegenovergestelde. Terwijl het ook met een kleiner budget goed mogelijk is om te kiezen voor een circulair ontwerp. Begin bijvoorbeeld bij het in kaart brengen van je afvalstromen, er zijn heel veel mooie initiatieven die je kunnen helpen met het hergebruik daarvan. Uiteindelijk moet circulair denken bij iedereen in het systeem komen, op kantoor en privé. Hoe meer je er over nadenkt en er mee bezig bent, hoe leuker het ook wordt om na te denken over creatief hergebruik.”