Het leeuwendeel van de cacao voor West Europa komt uit Ghana en Ivoorkust. De arbeidsomstandigheden op de plantages zijn verre van ideaal. Het is gevaarlijk werk, er is sprake van kinderarbeid en slavernij en het inkomen van de cacaoboeren is ver beneden de absolute armoedegrens. Dit blijkt uit de onlangs gepubliceerde Cacao Barometer 2012. Keurmerken verbeteren de positie van boeren wel, maar het gat tot de armoedegrens blijft groot.

Milieuvriendelijke productie
Naast betere arbeidsomstandigheden staan de keurmerken als Fairtrade, UTZ Certified en Rainforest Alliance voor een meer milieuvriendelijke productie. Echter hoe groot het aandeel ingekochte cacao gecertificeerd is ten opzichte van het totaal, is bij de meeste merken nog niet duidelijk. Ook is er geen goed mechanisme om effectiviteit van keurmerken te meten, waardoor niet duidelijk is in welke mate de beoogde positieverbetering van de cacaoboeren daadwerkelijk wordt gerealiseerd.

Duurzame stappen
Slechts 6 merken kopen al hun cacao gecertificeerd in. Dit aantal zal de komende jaren snel toenemen; bijna alle onderzochte merken stellen zich ten doel in het jaar 2020 volledig en voor 100% gecertificeerde cacao in te kopen. Naast cacao worden nog andere ingrediënten verwerkt voordat een chocoladeproduct in de winkel ligt. Steeds meer merken zorgen ervoor dat ook die productie duurzamer wordt. Minder open zijn chocolademerken over hun leveranciers: alleen Tony’s Chocolonely en Fair Trade Original publiceren de coöperaties waarvan ze hun cacao inkopen.

Keurmerken bieden geen waterdichte garantie
Met de snelle opkomst van keurmerk-organisaties is veel verbeterd in de cacaosector. Toch is er ook kritiek. “Door de keurmerken krijgt de consument ten onrechte het idee dat de cacaoboer van zijn chocoladereep of hagelslag een goed bestaansminimum heeft. In veel gevallen is die garantie niet te geven. Toch blijkt ook uit onderzoek dat de inkomenspositie van aangesloten boeren wel verbetert. Een keurmerk is geen eindstation maar een goed begin.”, aldus Rank a Brand oprichter Niels Oskam.

Duurzame binding cacaoproducent
Intussen zien we dat een aantal chocolademerken de keurmerken als randvoorwaardelijk beschouwen. Zij zijn naast volledig gecertificeerde cacao inkoop ook gestart met directe programma’s om extra te investeren in hun cacao-leveranciers. Zo sluit Tony’s Chocolonely in 2013 lange termijn samenwerkingsovereenkomsten met een aantal cacao producerende boerencoöperaties. Naast het verbeteren van arbeidsomstandigheden en het inkomen van de boeren, wordt daarbij in dit plan ook geïnvesteerd in trainingen en technologische verbeteringen om een hogere kwaliteit van de bonen te waarborgen.