Helen Mets-Morris, president van AmCham, verwelkomde de gasten in het auditorium van het ING House. ‘We hebben Nederland altijd gepromoot als een prachtig land voor Amerikaanse bedrijven om in te investeren. Ons succes is ingegeven door de samenwerking onderling tussen de 450 bedrijven die lid zijn en de samenwerking met de Nederlandse overheid.’ Ze introduceerde vervolgens het onderwerp, corporate responsibility and global resources challenges. ‘Dat is een uitermate hot topic. Het houdt de gemoederen nogal bezig en kan een verhit debat opleveren.’ Als aftrap quote ze de CEO van Starbucks. ‘Ik zie het als mijn persoonlijke verantwoordelijkheid om met mijn bedrijf het verschil te maken.’ Maar hoe, is dan al snel de vraag. En gaan er in CSR vooral kosten zitten of is het een kans?

William Connelly, lid van de raad van bestuur van ING en gastheer van de bijeenkomst, zei zich te beseffen dat zijn bank onder het vergrootglas ligt. ‘We weten ook dat wij het verschil kunnen maken en dat willen we ook graag. Vandaar dat we de Equator Principles hebben ondertekend.’ Dat is een set van milieu- en sociale eisen die een bank kan gebruiken om projectfinancieringen te beoordelen. ‘We waren de eerste bank die die principes ondertekenden in 2005.’ Daarnaast sluit ING specifieke sectoren bij investeringen uit, zoals een producent van landmijnen. ‘Dat is voor ons niet meer dan logisch.’

Slechts een kostenpost?

Televisiepersoonlijkheid Charles Groenhuijsen nam het stokje over. ‘Corporate responsibility vraagt een investering in resources, in tijd en geld.’ CSR is volgens hem een investering voor de lange termijn. ‘Wordt die investering in tijden van crisis nog recht aan gedaan? Of worden dezelfde resources op andere processen gezet die belangrijker worden gedacht?’ Balkenende vervolgde: ‘Dat we CSR steeds meer serieus nemen, is een teken van een veranderende wereld.’ In die wereld heeft CSR veel meer substantie gekregen, constateerde de ex-premier. ‘Het is relevanter dan ooit. Het is inspirerend om te zien dat CEO’s zoals Feike Sijbesma van DSM weten dat CSR niet alleen iets is van de overheid, maar het de manier is waarop ze hun onderneming runnen. Naast economische waarde, speelt sociale waarde een cruciale rol. Het onderwerp is doorgedrongen tot de boardroom. Ondernemingen vullen nu concreet hun rol in.’ Dat moet ook wel. Balkenende citeerde uit twee boeken. ‘How to run the world is een boek over het einde van staten. De bekende auteur Michael Porter schreef over shared value, een mix van economische en sociale waarde. In dat licht bezien is CSR een must, iets waar je samenhang mee creëert.’

Hoorde CSR in 2005 nog niet volop bij het zakendoen, tegenwoordig zijn de rollen omgedraaid. Balkenende: ‘Kijk naar AkzoNobel, DSM, Unilever, Philips, IKEA en nog tal van andere bedrijven. CSR zit nu in hun genen. Hout en katoen: hoe wordt dat geproduceerd? Is er kinderarbeid bij betrokken? Wat is de CO2-emissie in het productieproces? Dat soort concrete vragen stellen die bedrijven zich. CSR heeft niet meer het vrijwillige karakter van de jaren zeventig. Toen plakten mensen op hun vervuilende Renault-4 een sticker tegen kernenergie.’ Grote aanjager voor de nieuwe aandacht voor CSR is volgens hem de bevlogenheid van CEO’s. ‘Zij zien armoede met hun eigen ogen en besluiten er wat aan te doen. Daar begint het. Het is eindelijk in de hearts and minds. We kunnen wat veranderen door als bedrijf anders te opereren.’ Het is ook geen rechtse of linkse opvatting meer, zoals in de jaren zeventig. ‘Iedereen is ervan overtuigd dat er wat moet gebeuren.’ Ondanks dat de overheid vanwege een verhoogde staatsschuld financieel weinig ruimte heeft, kan het als launching customer en met belastingvoordelen wel een stimulans geven.

Balkenende: ‘Werk met de private sector samen op dit thema en plaats het op de agenda. Want niets ontmoet meer enthousiasme dan CSR. We moeten ons goed beseffen dat onze welvaartsstaat over is. Maar we hebben nu wel een kans om sociale en economische waardes met elkaar te combineren.’

Negen miljard-vraag

Wout Dekker, CEO van Nutreco, voedselfabrikant voor dieren, behandelde de negen miljard-vraag die onlangs nog prominent door The Economist op zijn voorpagina werd gezet. ‘De wereld kent nu nog maar zeven miljard mensen, maar dat aantal groeit naar negen miljard in 2050. Dat zijn vooral mensen die op Noord-Amerikaans en Europees niveau ook welvaart willen hebben. Hoe kunnen we hen op een duurzame manier voeden?’ In 2050 zouden we daar vier planeten voor moeten hebben, constateerde Dekker. ‘Terwijl nu het gebruik van wereldwijde bronnen op 1,2 keer de planeet ligt.’ Er moet wat gebeuren, constateert Dekker dan ook. ‘Als we de productietechnologie van Nederlandse boeren wereldwijd zou gebruiken, zouden we al een heel eind de goede weg op zijn. Hun energieverbruik is 20 procent naar beneden gegaan, terwijl ze 20 procent minder land gebruiken en hun C02-uitstoot 25 procent is gedaald.’ Dekker zag veel in samenwerking van non-gouvernementele organisaties met ondernemingen, zoals vleesproducent VION samenwerkt met de Dierenbescherming, Albert Heijn en boeren. ‘Die samenwerking heet good farming en meer dan een miljoen varkens vallen er al onder.’ Sinds 2000 stelt Nutreco jaarlijks een CSR-rapportage op. ‘Het zit tegenwoordig echt in het DNA van onze onderneming.’ Om zalm te produceren, zijn kleinere vissen zoals ansjovis nodig. Nutreco introduceerde visvoedsel voor visboerderijen, waardoor zalmen niet meer kleinere vissen hoeven te eten. ‘Het is een manier waarop economie en ecologie samen kunnen gaan.’

ExxonMobil was vijftig jaar geleden een van de oprichters van AmCham. Joost van Roost, president van ExxonMobil Benelux, bood de aanwezigen daarom taart aan om het moment te vieren. Na de pauze was het Larry Harlan, Corporate Citizenship and Community Investments Manager van de wereldwijd opererende oliemaatschappij, die het woord nam. ‘Wij zitten in het centrum van de discussie en vinden dat we over CSR het gesprek moeten aangaan.’ Het concern opereert upstream in het opsporen en winnen van olie en gas. Het heeft daarnaast raffinaderijen downstream. Als laatste is het een van de grootste chemische concerns. ‘Ondanks de economische crisis zien we wereldwijd wel groei. Ook al is die economische groei maar 2,8 procent, dan nog hebben we in 2030 35 procent meer energie nodig dan we nu produceren. Aan die vraag kunnen we niet voldoen met alleen duurzame energie, ook al zouden we dat willen. Landen als China en India groeien nog harder, waarmee ook de verwachting is dat hun CO2-uitstoot ook verder groeit. Dat terwijl OESO-landen waarschijnlijk hun CO2-uitstoot weten te verminderen.’ ExxonMobil gaat in gesprek met zijn verschillende stakeholders, van personeel, overheden, gemeenschappen tot aan klanten en leveranciers. ‘In feite krijgen we van hen een license to operate. Dan moet je je ook durven verantwoorden. Dat geven we iedereen die bij ons komt werken ook mee. Hoe je je resultaat behaalt, is minstens zo belangrijk als het resultaat zelf.’

Nieuwe allianties

Bertrand van Ee, CEO van internationaal advies- en ingenieursbureau DHV, sloot de rij van sprekers af. Hij ging in op de waterschaarste. ‘Water wordt nogal eens vergeten, terwijl er maar liefst een miljard mensen geen toegang hebben tot veilig drinkwater. In 2030 heeft twee derde van de wereldbevolking geen toegang tot bruikbaar water. 2,5 miljard mensen hebben geen adequate sanitaire voorzieningen. En als we water oppompen, heeft dat tot gevolg dat het land daalt.’ Zijn engineers zoeken naar oplossingen voor het tekort aan water. Deze zoeken zij onder meer in het sluiten van de watercirkel, van kraan tot toilet. ‘Technisch kan dat al, maar vooral psychologisch zijn we er nog niet aan toe.’ Daarnaast vond Van Ee dat er een prijs op water zou moeten komen te liggen. ‘Om een hamburger te maken is 2.400 liter water in de keten nodig.’ Gebruik de natuur als een vriend, is ook een belangrijk uitgangspunt van DHV.

Van Ee: ‘We kregen de handen niet op elkaar voor de waddenwerken bij de Afsluitdijk. Het aanleggen van kwelders aan de waddenzijde van die dijk, stuitte op weerstand. Het is namelijk makkelijker om als politici te zeggen dat de dijk hoger moet, dan heel innovatief te werk gaan.’ In de discussie die volgde, hamerde Balkenende op eerlijkheid in rapportages over CSR en een zekere benchmarking waardoor ondernemingen zouden kunnen zien waar ze staan. Dekker sloot daarop aan. ‘Een waardevol CSR-rapport zegt meer over de mensen en de business dan het traditionele jaarverslag.’

Harlan: ‘Misschien integreren de twee rapportages wel, maar CSR wordt sowieso mainstream.’ Balkenende: ‘Het staat tegenwoordig aan de basis van het zakendoen.’ Mets-Morris van AmCham sloot af. ‘We moeten nieuwe allianties sluiten om kampioenen te worden in CSR. Dat is me van deze middag heel duidelijk bij gebleven.’

Diner

Na de middag over CSR in het ING House, spoedden de genodigden zich naar het dichtbij gelegen Loyens & Loeff om daar na een borrel een diner te nuttigen. Maarten van der Weijden, CEO van het advocatenkantoor, verwelkomde de genodigden bij het diner in het prachtige pand. Buford Alexander, president van de AmCham Board of Directors van 1992 tot 2000 memoreerde aan de hand van een aantal foto’s de historie en de wapenfeiten van AmCham in Nederland. Daarna stonden er speeches van Marcel Smits, CEO van Sara Lee, en van Ed Kronenburg, secretaris-generaal van het ministerie van Buitenlandse Zaken, op het programma. Daarmee was een fraai onderdeel van de viering van vijftig jaar AmCham, maar vooral ook vijftig jaar zakelijke betrekkingen tussen de Verenigde Staten en Nederland, tot een einde.